ګیدړه او لیوه
لیکنه: هنری کان
ژباړه: مامون چخانسوری
ګیدړه او لیوه
تجربه کار او د پوخ عمر ګیدړې د لیوه د ساده لوحه زوی سره انډیوالی اچولى وه.
دوی په سحراوو او ځنګلونو کې ګرځیدله، او د خپل پوهی په اندازه یې د شاوخوا شیانو د څرنګوالی او ماهیت په هکله خبری اتری کولى.
د لیوه زوی چې تازه د خپل مور اړخ څخه لیرى شوى وو، د ژوند لوړو ژورو سره یې آشنایی نه درلوده. د ګرځیدلو په مهال هر څه چې یې لیدل د هغه څرنګوالى یې د خپلد ملګری څخه پوښته او د امکان په صورت کې یې هڅه کوله چې یو پوه او هوشیاره لیوه و اوسی.
ګیدړه چې د وخت اوضاع او د ژوند بېلابېل پړاونه ورته مالوم وو، لږې خبرې یې کولى او د زړه د تله یې د لیوه پر ناپوهی خندله.
ګیدړه په ډیر احتیاط پر لاری تله، د یو څو ګام اخیستلو وروسته به یو ځل دریده، خپل غوږونه یې تیزول او د شاوخوا ډیر کرار غږونه ته یې پام کاوه.
د لیوه زوی چې د ګیدړې دا حرکات لیدله، حیران پاته کیده، نه پوهیده چې اوضاع څه ډول ده، او ګیدړه ولی داسی حرکتونه کوی.
وروسته په تنګ شو او ګیدړې ته یې وویل: انډیواله، دا ټوله اندیښنه د څه لپاره؟ په دې روښانه ورځ هیڅ خطر موږ نشی تهدیدولاى. ولی د دومره ویری او اندیښنى سره حرکت کوى؟
ګیدړی جواب ورکړ: کله چې د خطر او ګواښ سره ناڅاپه مخ شو بیا نو ورڅخه تښتیدل ناممکن دی، په هغه وخت کې بیا وخت له وخته تیر دى. وایې چې پدې روښانه ورځ کې موږ ته ګواښ نشته؟ ستا خوشبینی ستا د بی تجربګۍ څخه ده. زه تیاره شپه تر ورځی ښه ګڼم، ځکه د شپې لخوا انسان سره د مخامخ کیدو امکان کم وی.
لیوه: دا انسان چې تاسی ی دوامداره په اړه یې غږیږئ، څه ډول شى دى؟ ستا فکر تل د انسان په اړه مشغول وی. ډیر لیوال یم چې د انسان سره مخامخ شم، غواړم پوه شم چې دا څه ډول حیوان دى!؟ څه کوی؟ اندازه او حرکت یې څه ډول دی؟ شکل او څیره یې څه ډول ده؟
ګیدړه: په لمړی کاته هغه یو آرام او ملایم مخلوق په نظر درځی، او که ښه ورته ځیر شى نو پوه به شى چې د ظاهر خلاف پېچلى باطن لری، او بې اندازه خونخوار او خاین دى.
ځینی وختونه د چال او فریب نه داسی ډک کار وکړی چې ما هم د دام خواته کش کړی. پوست می له سره باسی!
د شا په دوو پښو دریږی، دوى مخکنۍ پښې یې وړى وی او هر ډول چې وغواړی ترې ګټه اخیستلاى شی. کوم شى یې پر اوږه وی، او هغه د اړتیا په وخت کې په خپلو مخکنیو پښو نیسی، نه پوهیږم چې څه تدبیر په کار وړی، د هغه شی څخه وحشتناکه غږ پورته کیږی او له خولى یې اور وځی چې د لویو بدبختیو لامل ګرځی!
لیوه: د انسان غاښونه مخروطی شکل لری، او شکوونکی دی؟
ګیدړه: نه پوهیږم، خو فکر کوم چې زموږ تر غاښو واړه دی.
لیوه: ښځینه انسان څه ډول دى؟ تر نر ښکلى ده؟ په خیانت او بدکاری کې لکه نر ده؟
ګیدړه: پدې اړه اندونه بیل دی. خو زما په اند ظاهرا ښځینه یې تر نر جذابه او ښکلى مالومیږی.
دوی لا په خبرو بوخت وو، چې یو انسان له لیرې ښکاره شو، ګیدړی وویل:
انډیواله! ودریږه! او هغه چې وینې، پام ورته وکړه!
وړوکى لیوه ځیر شو او ویې ویل: دا خو هغه څه چې تا د انسان په هکله وویل هغسی دى، خو زیات کوچینى په نظر راځی!
هغه یو ماشوم هلک وو چې د لرګی سره یې لوبی کوله.
ګیدړه: دا یو ماشوم انسان دى او تر اوسه بشپړ انسان شوى ندى، د انسان اولاد دى. هغه به هم یوه ورځ د یو پوخ او بشپړ انسان مقام ته ورسیږی...
لیوه: آه! څه وخت به د انتظار له زحمت نه خلاص شم او یو بشپړ انسان ووینم!
ګیدړه: بېړه مکوه! خپل هیلی ته به ورسیږى، کیداى شی همدا اوس برى شې او دا ښه مخلوق به ووینې!
ګیدړی خپلې خبری لا پاى ته نه وى رسولی چې یو بل څوک ښکاره سو. د هغه په لیدو سره سمدستی خپل په خیټی پریوت. خو لیوه بیله دې چې خپل ځاى یا حالت ته توپیر ورکړی، تماشه یې کوله.
یو زوړ سړى چې ملا یې کړوپه وه، دواړه لاسونه یې ترشا نیولی وو او زمکی ته یې کتله په کرارو ګامونو له هغه ځایه تیریده.
ګیدړی خپل ملګری ته وویل: دا انسان بیا زوړ او له کاره لویدلى دى، د ژوند مزلونو دده څخه ځوانی تښتولى ده، دې یو وخت یو کارنده انسان وو!
د لیوه زوی چې د انسان په اړه د زیاتو خبرو اوریدلو څخه ستړى شوى و، وویل:
هیڅ می له هیره نه وځی، کله چې د شیدو ماشوم وم او شوخی می کوله مور می د انسان په راتګ سره ویرولم، او زه به له ویری کرار کینستلم. په هغه وخت کې می انسان ونه لید، او تر اوسه می لا یو بشپړ انسان ندى لیدلى.
بیا یې په خواشینۍ سره وویل: اوس یې به هم ونه وینم.
ګیدړې چې د ژوندانه ډیری حادثى لیدلی وی، په تعحب سره یې خپلې اوږې وڅنډلی او پوزخند یې وواهه. په همدى مهال یو شکاری د ښى خوا څخه څرګند شو.
ګیدړی وویل:
اى ملګرى! پام وکه. هغه وینې؟ هغه یو بشپړ او خطرناک انسان دى. که غواړی ورته نږدى ولاړ شى ستا سره به انډیوالی ونشم کړاى!
ځان یې تیښتی ته چمتو کړ او ویې ویل: ښه وختونه!
په منډو یې پېل وکړ او یوى ګوښى ته یې ځان ورساوه.
کله چې شکاری لیوه ولید، سمدستی یې ټوپک د خپل اوږى څخه کښته کړ او په زنګون شو، د ناپوه او وړوکی لیوه خواته یې نشانه برابره کړه او ډز یې ورباندی وکړ. مردکه د لیوه پر اوږو ومښته.
لیوه بېچاره څو ځلی پر ځان تاو را تاو شو، د بوغارو او چیغو سره یې په تیښتی پېل وکړ او ځان یې ګیدړې ته ورساوه.
ګیدړی د ټوکو په انداز ورڅخه وپوښتل:
انډیواله! وخت درباندی څه ډول تیریږی؟ د خان صیب سلامت وجود لپاره باید شکر وباسو! آخر دی انسان ولیده او د هغه د دوستانه ملاقات خوند دې وڅکه!
لیوه: هو! ومی لید، کاش هیڅ می نه واى لیدلى! څه بدخویه مخلوق! زموږ تر داړنو لیوانو هم وحشی او په وینو ککړ دى!...
ګیدړه: ستا سره یې څه وکړه؟
لیوه: څه به یې کړی واى! څه چې دې مخکی وویل هغه چم وشو. په خپلو دوو مخو پښو یې کوم شى له اوږى کښته کړ او زما خواته یې ونیو، ناڅاپه اور می مخې ته بل شو او خوږ یې کړم... ما خو د هغه سره هیڅ غرض هم نه درلوده!
ګیدړه: ښکاره خبره ده چې تا د هغه سره کار نه درلوده. خو ته څه لیوه نه یې؟ او هغه څه انسان ندى؟ هغه خپل د انسانیت په وظیفى عمل وکړ!
تر اوسه لا ماشوم یې، یو څه موده لا صبر وکړه تر څو زما په خبره ښه پوه شى. هر څومره چې غاښونه دی تېره شی د زمان په احوالو او انسان په خویونو به ښه پوه شى. په ژوندانه کې باید هر ګام په احتیاط واخلى تر څو د چا ښکار ونه ګرځى!
